Koud of warm douchen? Welke zou jij kiezen? Waarschijnlijk neem jij die heerlijke warme douche. Toch zit het baden of douchen in koud water zit diep in ons bloed. Laat ik je even mee nemen door de geschiedenis van koud water, koud douchen en koud baden als therapie
Het gebruik van koud water als therapeutisch middel schijnt al meer dan 5000 jaar oud te zijn. De eerste teksten hiervan waren te vinden in de Edwin Smith Papyrus, een van de eerste medische “leerboeken”. Sommige deskundigen denken dat deze teksten van Imhotep zijn (adviseur van farao Zoser). Zij stelden voor om lokale koud (water en ijs) toe te passen bij huidirritaties.
Kolom VI en VII uit de publicatie van de Papyrus
Zelfs de oude Griekse arts Hippocrates (pionier in de wereld van de moderne geneeskunde en filosofie) erkende dat het therapeutisch toedienen van koud water of ijs potentie had. Zo adviseerde hij sneeuw en ijs te gebruiken om bloeden te stoppen en koud water te drinken om koorts te verminderen.
De beïnvloeding van Hippocrates liep door tot in de Romeinse tijd . De koude crème die sporters weleens gebruiken bij een blessure, is ontdekt door een Romeinse arts Galen. Hij adviseerde deze crème wanneer men hevige koorts had.
Als we een sprongetje in de tijd maken zien we dat er in 17e en 18e eeuw steeds meer werd geëxperimenteerd met koud. Zo schreef de arts John Floyer in zijn boek over de hygiënische en medische voordelen van koudwaterbaden:
“In de hete lucht van de zomer is ons lichaam minder sterk; daarom is het in de zomer noodzakelijk om onze kracht en geest te stimuleren door koud baden.”
Een Schotse arts William Cullen stimuleerde koudwaterbaden voor kalmering van de geest en de bloedstroom. Hij merkte ook op dat het drinken van koud water koorts kan helpen bestrijden. Tevens suggereerde hij ook dat koudwaterbaden “besmettingen” van het immuunsysteem bij jonge vrouwen, in een bepaalde periode van het leven, zou kunnen voorkomen.
In de 19e en 20e eeuw werd koud water niet alleen gebruikt voor medische aandoeningen maar ook voor psychiatrische stoornissen. Zo werden “verrassende” koude douches of ijsbaden gebruikt om naar verluidt een “duivelse” opwinding en/of een te sterk libido te behandelen.
Een verrassend bad
Er werden zelfs mensen met koude lakens ingewikkeld om zo hun psychiatrische aandoening te behandelen. Ook in gevangenissen werd koud water of ijs regelmatig gebruikt of met gedreigd. Zo werden gevangenen tijdens verhoren of voor gedragsbeïnvloeding langdurig besproeid met koud water. Gelukkig raakte deze “marteling” uit de gratie toen er effectievere en humanere middelen werden ontwikkeld, zoals farmaceutische medicijnen.
Hedendaags heeft zwemmen in koud water, run-dip-runs en ijsbaden aan populariteit heeft gewonnen als alternatieve “therapie”. Sommige deskundigen geven aan dat dit een positief effect heeft voor het hart en vaatstelsel, cardiovasculaire systeem, insulinemetabolisme, pijnvermindering en zelfs voor de geestelijke gezondheid. Hoewel andere deskundigen ook waarschuwen voor gezondheidsrisico’s.
De geschiedenis laat ons dus zien dat de voordelen voor van koud water en/of ijs goed zijn gedocumenteerd. De vraag blijft of de historische en anekdotische bewijzen sterk genoeg zijn om de praktijk te ondersteunen. Wat de huidige wetenschap hierover schrijft lees je in het vervolg.
Literatuur:
Song SS, and Lyden PD. Overview of Therapeutic Hypothermia. Curr Treat Options Neurol. 2012 Dec; 14(6): 541–548.
Karnatovskaia LV, Wartenberg KE, MD and Freeman WD. Therapeutic Hypothermia for Neuroprotection. Neurohospitalist. 2014 Jul; 4(3): 153–163.
Gianfaldoni S, Tchernev, Wollina U, Roccia MG, Fioranelli M , Gianfaldoni R, and Torello Lotti T. History of the Baths and Thermal Medicine. Open Access Maced J Med Sci. 2017 Jul 25; 5(4): 566–568.
Harmon RB. Hydrotherapy in State Mental Hospitals in the Mid-Twentieth Century. Ment Health Nurs. 2009 Aug;30(8):491-4